Rozwód uprawnia do rozliczenia PIT jako samotny rodzic

Preferencyjne rozliczenie podatku dochodowego to przywilej przysługujący między innymi podatnikom, którzy samotnie wychowują dzieci. Taka forma w wielu przypadkach pozwala na znaczne obniżenie wartości podatku, w stosunku do tego, ile podatnik zobowiązany byłby zapłacić, gdyby rozliczał się sam. Wynika to ze specyficznego sposobu w jaki ustala się kwotę zobowiązania podatkowego, to znaczy jako dwukrotność wartości podatku wyliczonego od połowy rocznych dochodów uzyskiwanych przez rodzica bądź też opiekuna. Warto zatem wiedzieć, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby rodzic mógł skorzystać ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem.

Podatnicy samotnie wychowujący dzieci
W myśl prawa podatkowego preferencyjne rozliczenie dochodów przysługuje podatnikom, którzy samotnie wychowują dzieci. Oznacza to, że uprawnionymi do skorzystania z tego przywileju są zarówno rodzice, jak i opiekunowie prawni, pod warunkiem, że ich stan cywilny można określić jako panna, kawaler, wdowa, wdowiec, jak również rozwódka bądź rozwodnik. Ponadto, z możliwości preferencyjnego rozliczenia skorzystać mogą  podatnicy w stosunku do których orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, jak również osoba pozostającą w związku małżeńskim, w przypadku, gdy jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub też odbywa karę pozbawienia wolności, pod warunkiem, że  w roku podatkowym samotnie wychowuje dziecko.

Istotnym jest, aby podkreślić, iż osobą samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która faktycznie sama wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, to znaczy osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama zajmuje się wychowywaniem dziecka.  Stanowisko to zostało potwierdzone niejednokrotnie w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe, jak chociażby w wydanej przez Izbę Skarbową w Bydgoszczy (ITPB1/415-443/09/MM). Oznacza to, że obecne brzmienie przepisu wskazuje jednoznacznie, iż osoba ta musi dziecko samotnie wychowywać, a nie jedynie posiadać status osoby samotnie wychowującej. Nie spełnią więc tego warunku osoby pozostające w konkubinacie.

Nieważne kiedy zostało wydane orzeczenie o rozwodzie
Pomimo tak zdefiniowanego pojęcia osoby samotnie wychowującej dziecko, zdarza się że podatnicy mają wątpliwości związane z określeniem momentu, od którego rozwodnik lub rozwódka może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem. Warto zauważyć, że w przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dziecko faktycznie zamieszkuje.
Nie wyklucza to jednakże prawa do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko jeszcze w roku uzyskania rozwodu. Stanowisko takie potwierdzone zostało w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, o sygnaturze ILPB2/415-378/10-2/TR.
Należy jednak zwrócić uwagę na to, że przepisy prawa podatkowego  nie określają jak długo w danym roku trzeba pozostawać osobą samotnie wychowującym dziecko, aby posiadać prawo do skorzystania z rozliczenia na zasadach preferencyjnych. Wystarczające jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku. Można zatem przyjąć, że termin uzyskania prawomocnego rozwodu nie ma wpływu na możliwość preferencyjnego rozliczenia, pod warunkiem, że zawiera się w roku podatkowym, którego dotyczy rozliczenie.

Warunki skorzystania z prawa do wspólnego rozliczenia z dzieckiem
Sam fakt, iż podatnik samotnie wychowuje dziecko nie stanowi jeszcze przesłanki umożliwiającej preferencyjne rozliczenie dochodów.  Należy pamiętać o  dodatkowych warunkach, które muszą być spełnione. Przede wszystkim, osoba taka, jak też jej dziecko nie może prowadzić działalności gospodarczej  opodatkowanej 19-proc. podatkiem liniowym, kartą podatkową, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (z wyjątkiem opodatkowanych w ten sposób przychodów z najmu prywatnego)  lub też podatkiem tonażowym.

Ponadto przepisy prawa podatkowego określają wprost, że podopieczny jest dzieckiem małoletnim  lub też osobą, która bez względu na wiek, otrzymuje w trakcie roku podatkowego zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Należy również pamiętać o tym, że prawo do preferencyjnego rozliczenia przysługuje również rodzicom i opiekunom, których dziecko nie ukończyło jeszcze  25 lat pod warunkiem, że uczy się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym, nie uzyskując w tym czasie dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub tzw. dochodów z giełdy w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł.

Ostatnim, a zarazem formalnym wymogiem jest terminowe złożenie deklaracji podatkowej do urzędu skarbowego.

Elżbieta Węcławik, Tax Care
Dorota Kępka, księgowa Tax Care