34. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w TVP

 13 grudnia 2015 r. o godz. 13:55 TVP1 wyemituje dokument „Degrengolada” w Teatrze Domowym” (2006), w reżyserii Marii Dłużewskiej. W listopadzie 1984 r. aktorzy z Teatru Powszechnego wybrali się do Wrocławia, aby zagrać tam dwa, nielegalne, spektakle „Degrengolady”, sztuki czeskiego dramaturga – dysydenta Pawla Kohouta. Jednak aktorom udało się zagrać zaledwie połowę pierwszego przedstawienia. W paśmie wieczornym Jedynka przygotowała pięć okolicznościowych pozycji. O godz. 21:20 będzie można zobaczyć koncert „Wolność kocham i rozumiem!”, będący skrótem koncertu Festiwalu Opolskiego z 2014 r. pod tym samym tytułem. Usłyszymy m.in. „Psalm stojących w kolejce”, „Nie pytaj o Polskę, „Świecie nasz”, „Naszą klasę”, „Dni, których nie znamy”. Zaśpiewają: Krystyna Prońko, LemOn, Kayah, Renata Przemyk, Kamil Bednarek. Po zakończeniu koncertu TVP1 pokaże dwa filmy fabularne. O godz. 21:55 przypomni „Rozmowy kontrolowane” (1991) w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego, pierwszą komedię o stanie wojennym. Autorzy traktują z przymrużeniem oka zarówno funkcjonariuszy SB, jak i działaczy Solidarności. W filmie wystąpili: Stanisław Tym, Irena Kwiatkowska, Alina Janowska, Krzysztof Kowalewski, Marian Opania, Jerzy Turek, Jerzy Bończak, Zofia Merle. Tego samego dnia o godz. 23:40 w TVP1 emisja filmu „Przesłuchanie” (1982) Ryszarda Bugajskiego, z niezapomnianą rolą Krystyny Jandy, którego akcja rozgrywa się w pierwszej połowie lat 50. To film legenda, określony przez władze jako „najbardziej antykomunistyczny film w historii PRL”. Premiera miała miejsce dopiero w 1989 r. na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Piosenkarka Antonina Dziwisz (Krystyna Janda) zostaje upita w restauracji przez dwóch mężczyzn, a następnie przewieziona do więzienia. SB żąda od niej zeznań obciążających kolegę z zespołu. Zaczyna się długotrwałe przesłuchanie. Nawet karcer i symulowane rozstrzelanie nie są w stanie załamać Toni. W filmie wystąpili: Adam Ferency, Janusz Gajos, Agnieszka Holland, Anna Romantowska, Bożena Dykiel i Olgierd Łukaszewicz. Jedynka poleca także dokument z 2007 r. „Michała Bukojemskiego grypsy z interny (emisja 13 grudnia o godz. 2:25), będący osobistą opowieścią filmowca w czasie internowania oraz dokument „Prosta historia” (2006) w reżyserii Ewy Świecińskiej, opowiadający historię matki szukającej morderców swojego syna Janka Stawisińskiego, górnika zastrzelonego w czasie stanu wojennego. (emisja 13 grudnia o godz. 4:30).

14 grudnia br. o godz. 22:25 w paśmie „Oto historia” TVP1 pokaże premierowy dokument Niny Makowieckiej i Barbary Rogalskiej „Emigranci’ 81” (2015). To film o ludziach, którzy po ogłoszeniu stanu wojennego znaleźli się na emigracji. Bohaterowie mówią o tym, jak wyglądało ich życie i działalność, również polityczna, a przede wszystkim o decyzji powrotu do kraju. Tego samego dnia Jedynka wyemituje też o godz. 3:20 „Notacje- Zofia Romaszewska. 13 grudnia”

Z kolei w TVP2 13 grudnia br. o godz. 20:10 w pokaże premierowy film fabularny „Czarny Czwartek. Janek Wiśniewski padł”. W przejmującym obrazie, porównywanym do nagrodzonej Złotym Niedźwiedziem „Krwawej niedzieli” Paula Greengrassa, Antoni Krauze przypomina jedną z najmroczniejszych kart z historii PRL. Widowiskową rekonstrukcję dramatycznych wydarzeń w Gdyni, zakończonych brutalną pacyfikacją manifestantów przez oddziały wojska i milicji w 1970 r., wyróżnia ją nie tylko rozmach inscenizacyjny i trzymająca w napięciu akcja. Warto też zwrócić uwagę na wybitne kreacje Piotra Fronczewskiego jako Zenona Kliszki oraz Wojciecha Pszoniaka jako Władysława Gomułki, a także wzruszające role debiutującej na ekranie Marty Honzatko i Michała Kowalskiego. Film zdobył m.in. wyróżnienie specjalne jury na Festiwalu Filmowym w Gdyni w 2011 r. za „wyjątkowo osobistą nutę w kinie dotykającym wydarzeń historycznych”, Srebrne Grono dla najlepszego filmu podczas Lubuskiego Lata Filmowego 2011, nagrodę FIPRESCI na MFF w Montrealu 2011 i Nagrodę Główną na Festiwalu Filmowym w Moskwie w 2012 r. Ponadto, okolicznościowe programy będą emitowane w TVP2 od 9 do 14 grudnia. W ramach cyklu „Świat bez tajemnic” TVP2 pokaże 9 grudnia dwa odcinki dokumentu fabularyzowanego „Historia bezpieki: Miecz i tarcza komunizmu” (2009). W pierwszym odcinku, którego emisja rozpocznie się o godz. 1:15 przedstawione zostaną wydarzenia, które doprowadziły do zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki, a także proces morderców – esbeków. Zabójcy trafiają do więzienia, a ich koledzy z SB są coraz bardziej sfrustrowani. Funkcjonariusze aparatu zastanawiają się co robić ze swoim życiem. Następny odcinek prezentuje losy i zachowanie funkcjonariuszy SB po rozmowach Okrągłego Stołu i powstaniu pierwszego niekomunistycznego rządu. Część z nich przeszła pozytywnie weryfikację i trafiła do UOP, część przeszła do policji, a część odeszła z resortu. Początek emisji o godz. 1:40.

12 grudnia o godz. 1:25 Dwójka zaprezentuje dramat Waldemara Krzystka „Ostatni prom” (1989) z udziałem m.in. Krzysztofa Kolbergera, Agnieszki Kowalskiej, Doroty Segdy, Ewy Wencel, Artura Barcisia i Jerzego Zelnika. Film jest próbą pokazania stanu umysłu Polaków w grudniu 1981 r. 12 grudnia 1981 r. ze Świnoujścia wypływa prom do Hamburga. Na jego pokładzie znajduje się grupa Polaków, którzy płyną do lepszego świata. Nauczyciel Marek Ziarno wyrusza za granicę z poufną misją władz „Solidarności”. Do płynącego promu podpływają dwa zachodnioniemieckie kutry. Ich załogi informują pasażerów promu o wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce. Obiecują zabrać na pokład wszystkich pasażerów, którzy poproszą o azyl polityczny. Na pokładzie zostają nieliczni. Marek wraca do szkoły, by udowodnić uczniom, że dotrzymał obietnicy i nie opuścił kraju.

Natomiast 14 grudnia, o godz. 22:55 i 3:35 TVP2 wyemituje dokument fabularyzowany „Pocztówki z Republiki Absurdu” (2014). Akcja filmu rozgrywa się w 2014 r. w Polsce, która wciąż jest krajem komunistycznym, gdyż transformacja z 1989 r. zakończyła się niepowodzeniem. Do Warszawy przyjeżdża para młodych Szwedów, aby nakręcić film o swoich rówieśnikach. Reżyserka Anna poznaje kilkoro młodych Polaków: Marię, która zastaje jej tłumaczką i przewodniczką po mieście, a także Karola i Julię – dziewiętnastoletnich bohaterów swojego dokumentu. Reżyserka dowiaduje się m.in., jak obchodzony jest Dzień Edukacji Obywatelskiej, w jaki sposób można otrzymać od władz telefon komórkowy oraz kto robi zakupy w Grand Peweksie. Produkcja filmu w tajemnicy przed partią okazuje się jednak bardzo ryzykowna. W filmie wykorzystano materiały archiwalne Telewizji Polskiej oraz fotografie Chrisa Niedenthala. Obraz powstał w koprodukcji TVP i Narodowego Instytutu Audiowizualnego. Reż. Jan Holoubek.

W TVP Historia 9 grudnia o godz. 22:50 będzie można obejrzeć dramat „Wszystko co kocham” (2009) w reż. Jacka Borcucha z udziałem m.in. Mateusza Kościukiewicza, Olgi Frycz, Jakuba Gierszała i Andrzeja Chyry. Film przedstawia relacje lidera zespołu muzycznego Janka, syna oficera Marynarki Wojennej z Basią, córką działacza „Solidarności” w stoczni. Kontakty zakochanych komplikują się, gdy wybucha stan wojenny.

10 grudnia o godz. 12:20 TVP Historia przypomni film „Zawrócony” (1994) Kazimierza Kutza, w którym reżyser udanie połączył powagę z humorem, a nawet farsą i groteską. Tomasz Siwek, zaopatrzeniowiec kopalni, członek PZPR, w 1981 r. zostaje wysłany na manifestację „Solidarności” jako obserwator. Sfotografowany przez tajniaków, zostaje aresztowany. Maltretowany w areszcie w odruchu buntu nie wydaje znajomego, choć rozpoznaje go na zdjęciu przedstawionym przez milicję. Po latach Siwek jako ministrant zauważa dzielnicowego, który nie pomógł mu po aresztowaniu. Chce się na nim zemścić za swoje upokorzenia. W filmie TVP wystąpili m.in. Zbigniew Zamachowski, Marek Kondrat, Marek Frąckowiak, Stanisław Górka, Henryk Bista i Zofia Rysiówna.

12 grudnia o godz. 19:30 kanał ten rozpocznie emisję cyklu dokumentalnego „13 pierwszych dni – 12 grudnia 1981 – 24 grudnia 1981” (2006), w reżyserii Krzysztofa Kalukina. To program o charakterze kalendarium, odtwarzający i komentujący w kolejnych 13 odcinkach pierwsze dni stanu wojennego. Na każdy odcinek składać się będą zarówno materiały archiwalne filmowe i dźwiękowe, zdjęcia, dokumenty, relacje osób istotnych dla tamtych wydarzeń, przede wszystkim działaczy „Solidarności”, jak i osób wprowadzających stan wojenny. Całość łączy osoba narratora – w tej roli wystąpi Mirosław Baka. Emisja cyklu od 12 do 24 grudnia 2015 r.

13 grudnia o godz. 8:05 TVP Historia wyemituje pierwszy z czterech odcinków serialu biograficznego „Popiełuszko. Wolność jest w nas” (2009) w reżyserii Rafała Wieczyńskiego. To opowieść o człowieku, który ze skromnego chłopaka z podlaskiej wsi stał się duchowym przewodnikiem swojego pokolenia oraz symbolem wolności i odwagi. Film przedstawia życie księdza Jerzego od lat dzieciństwa na polskiej prowincji, poprzez okres kształtowania się jego powołania w wojsku, a następnie pokaże proces rodzenia się jego legendy w czasie ciężkiej próby stanu wojennego. Dzięki swej wyjątkowej duchowej sile połączonej z ciepłem i poczuciem humoru ks. Jerzy zyskał wielki autorytet oraz powszechną sympatię. Zabójstwo, a także ujawnienie jego okoliczności wywołało wstrząs i oburzenie społeczne. W roli ks. Popiełuszki pamiętną kreację stworzył Adam Woronowicz. W serialu występują też: Karolina Demianiuk, Marek Frąckowiak, Zbigniew Zamachowski, Joanna Szczepkowska, Halina Łabonarska. Emisja następnych odcinków: 20.12.2015 – odc.2; 27.12.2015 – odc.3; 3.01.2016 – odc.4; godz. 08:05.

13 grudnia TVP Historia zaprezentuje kilka dokumentów dotyczących rocznicy stanu wojennego. O godz. 12:50 „Noc z generałem” (2001) w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz o demonstracjach pod oknem generała Jaruzelskiego w rocznicę ogłoszenia stanu wojennego; o godz. 17:20 „Sieroty spod znaku wrony” (2009), Anny Płaszczyk, poświęcony dzieciom, których rodzice 13 grudnia 1981 roku zostali aresztowani, skazani czy też internowani; o godz. 19:50 „Było i już” (1996) o ludziach ukrywających znanych działaczy opozycji; o godz. 20:40 „Spór o historię – Polska operacja 13 grudnia 1981” o okolicznościach i przebiegu stanu wojennego; o godz. 21:20 „Rozkaz stan wojenny” (2004) o przygotowaniach PRL-owskich władz do wprowadzenia stanu wojennego, a o godz. 23:20 dwa odcinki „Bez komentarza – Noc stanu wojennego”.

13 grudnia o godz. 0:35 TVP Historia pokaże też dramat Kazimierza Kutza „Śmierć jak kromka chleba” (1994), stanowiący zapis pacyfikacji kopalni „Wujek” – najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. W filmie wystąpili: Janusz Gajos, Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz, Mariusz Benoit, Roman Gancarczyk, Jan Peszek, Ryszard Jasiński, Przemysław Branny, Szymon Kuśmider, Anna Dymna, Małgorzata Majewska, Teresa Budzisz-Krzyżanowska.

TVP Kultura natomiast zaprasza 13 grudnia od godz. 17:15 na program „Niedziela z …”. Gościem będzie Waldemar Krzystek, którego twórczość teatralna i filmowa bardzo często dotyczy najnowszej historii Polski, w tym czasów PRL. W programie pokazane zostaną fragmenty najgłośniejszych dzieł Krzystka. W telewizyjnym studiu goszczą również aktorzy, którzy spotkali się z reżyserem na planie. O godz. 18:10 TVP Kultura wyemituje film „Powinowactwo” (1984) w reżyserii Waldemara Krzystka. W filmie występują Krzysztof Gosztyła, Ewa Błaszczyk, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Ferdynand Matysik. To osadzona w czasach stanu wojennego historia nauczyciela Krzysztofa, którego żona Gosia przebywa na stypendium w USA, a on spotyka na swojej drodze malarkę Lucynę. Skomplikowany związek dwojga może doprowadzić do tragedii. Natomiast o godz. 19:10 TVP Kultura pokaże „Tren na śmierć cenzora”(1992) w reżyserii Krzysztofa Magowskiego. Film ukazuje mechanizmy funkcjonowania PRL-owskiej instytucji cenzury. Znani twórcy filmowi, m.in. Waldemar Krzystek, opowiadają o swoich kontaktach i doświadczeniach z cenzorami, o tym w jaki sposób cenzurowane były ich filmy, jakie fragmenty uznawano za sprzeczne z ideologią socjalistycznego państwa. Ingerencje te miały często charakter absurdalny. Film jest także próbą analizy i podsumowania roli cenzury w totalitarnym państwie i jej wpływu na kulturę i sztukę.

TVP Regionalna zaprasza do obejrzenia dwóch dokumentów i filmu fabularnego. 11 grudnia o godz. 11:40 TVP Regionalna wyemituje dokument „Gdańsk – drogi do wolności” (2004), w reżyserii Ireneusza Englera. Jest to opowieść o buntach robotników stoczni gdańskiej z lat 1970-80-88, które doprowadziły do powstania „Solidarności”, do przemian ustrojowych w Polsce i Związku Radzieckim, przyczyniły się do obalenia berlińskiego muru i połączenia państw niemieckich. Wydarzenia oceniają główni rozgrywający z obu stron ówczesnej barykady – gen. Wojciech Jaruzelski, Mieczysław F. Rakowski, Lech Wałęsa, Bogdan Borusewicz, Jerzy Borowczak i Andrzej Gwiazda. Natomiast TVP Regionalna zaprasza do obejrzenia dwóch dokumentów i filmu fabularnego.

12 grudnia o godz. 12:20 i 1:50 TVP Regionalna pokaże dramat „Gry uliczne” w reż. Krzysztofa Krauze z udziałem Redbada Klijnstra, Roberta Gonery i Grażyny Wolszczak. Reporter telewizyjny Janek Rosa i jego operator Witek trafiają po blisko 20 latach na trop, dzięki któremu mogliby rozwikłać sprawę zamordowania krakowskiego studenta, Stanisława Pyjasa, w 1977 r. Odkrywają sieć dawnych i obecnych powiązań między pracownikami służb specjalnych, ale tajemnicy śmierci Pyjasa nie da się rozwiązać. Mimo wszystko Janek stanowi zagrożenie i dawni esbecy zlecają zamordowanie go.

13 grudnia o godz. 7:20 w TVP Regionalnej będzie można zobaczyć reportaż „Solidarność – ludzie drugiego planu”, autorstwa Karoliny Polak-Salwy. Reportaż przypomina pierwotne znaczenie słowa solidarność, które w latach 80. znaczyło jedność, bezinteresowną pomoc, społeczny zryw oraz wrażliwość na ludzką krzywdę. Przedstawione zostały osoby, które ryzykując wiele pomagały represjonowanym oraz ich rodzinom. 13 grudnia o godz. 13:00 TVP Polonia rozpocznie transmisję mszy św. z bazyliki archikatedralnej pod wezwaniem Trójcy św. w Gdańsku – Oliwie, która zostanie odprawiona w intencji internowanych i poległych w czasie stanu wojennego.