Wartość polskiego eksportu wzrośnie w tym roku do 197 mld euro. Przed ekspansją zagraniczną najczęściej powstrzymuje firmy obawa o nieterminowe płatności

– Według naszych prognoz ten rok będzie rekordowy pod względem eksportu polskich towarów za granicę. Prawdopodobnie osiągnie on wartość 197 mld euro, co oznacza nienotowany dotąd wzrost polskiego eksportu. Jest to spowodowane tym, że polskie firmy – nie tylko te duże, lecz przede wszystkim małe i średnie – zaczynają coraz częściej eksplorować rynki zagraniczne, współpracować z partnerami za granicą, eksportować swoje towary – mówi Robert Zmiejko, dyrektor Departamentu Strategii i Analiz Międzynarodowych w PKO Banku Polskim.

Wartość krajowego eksportu sięgnęła na koniec 2016 roku 184 mld euro i potroiła się od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Rodzime firmy coraz śmielej wychodzą na rynki międzynarodowe i skutecznie konkurują z zagranicznymi podmiotami.

– Główne kierunki polskiego eksportu to kraje UE. W pierwszej dziesiątce państw, do których najczęściej trafia polski eksport, tylko Rosja – znajdująca się na 8. miejscu – nie jest krajem Wspólnoty. Polscy przedsiębiorcy eksportują przede wszystkim do Niemiec – w 2016 roku trafiły tam towary o wartości 218 mld zł. Następne w kolejności są Wielka Brytania i Republika Czeska. Polska ściśle współpracuje z krajami ościennymi, takimi jak Niemcy, Republika Czeska, Słowacja i Ukraina – mówi Robert Zmiejko.

Około 30 proc. polskiego eksportu generują małe i średnie przedsiębiorstwa, które w głównej mierze odpowiadają za zwiększoną dynamikę ekspansji międzynarodowej. Wartość sprzedaży zagranicznej firm z sektora MŚP rośnie szybciej niż eksport ogółem.

– Małe i średnie przedsiębiorstwa cieszą się dużym zaufaniem, starają się pozyskiwać bezpieczne relacje biznesowe. One świadczą o sile polskiej gospodarki, są jej kołem zamachowym – podkreśla Robert Zmiejko.

Firmy z sektora MŚP zatrudniają 70 proc. pracowników w sektorze prywatnym i generują połowę polskiego PKB. Wychodzenie na zagraniczne rynki jest dla nich naturalną ścieżką rozwoju. Ekspansja zagraniczna pozwala firmom z tego sektora dywersyfikować swoje przychody i podnosić konkurencyjność.

– Na zagranicznych rynkach małe i średnie firmy zdobywają know-how, poznają nowych konsumentów. Dzięki temu, że ich produkty i usługi są oceniane przez innych, nowych konsumentów, mogą poprawiać ich jakość i stawać się bardziej konkurencyjne. Polskie produkty są dziś konkurencyjne cenowo, ale z analiz wynika, że będą musiały konkurować nie tylko ceną, lecz także jakością. Stąd ważne jest, aby polskie przedsiębiorstwa dużo inwestowały w innowacje, badania i rozwój – podkreśla Robert Zmiejko.

W przypadku małych i średnich firm ryzyko, które wiąże się z wychodzeniem na zagraniczne rynki, jest znacznie większe niż to, które ponoszą duże przedsiębiorstwa. Niezapłacone faktury mogą zachwiać płynnością finansową małej spółki, a windykacja należności na skalę międzynarodową jest trudna. Dlatego ryzyko strat finansowych jest główną barierą dla ekspansji zagranicznej sektora MŚP.

– Mała firma nie ma takich możliwości oszacowania ryzyka, jak duże przedsiębiorstwo. 80 proc. wszystkich problemów finansowych, które wynikają z potencjalnych opóźnień płatności, wiąże się z tym, że firma nie zna sytuacji finansowej kontrahenta, z którym podejmuje współpracę. Może się zdarzyć sytuacja, że kontrahent nie będzie mógł zapłacić, zbankrutuje, jego sytuacja finansowa się pogorszy i przestanie płacić na czas – podkreśla Janusz Władyczak, wiceprezes Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych SA.

Z danych Intrum Justitia przytaczanych przez KUKE wynika, że zatory płatnicze są bardzo dużym problemem dla polskich firm z sektora MŚP. Prawie co trzecie takie przedsiębiorstwo (28 proc.) deklaruje, że zwiększyłoby zatrudnienie, gdyby płatności za dostarczone towary i usługi były regulowane w terminie. Połowa (49 proc.) była proszona przez odbiorców o wydłużenie terminu płatności, a 36 proc. z nich wskazuje, że opóźnienia w płatnościach są poważnym zagrożeniem dla funkcjonowania całego ich biznesu. Dla europejskich firm z sektora MŚP ten odsetek jest nieco większy.

– Aż 41 proc. firm z sektora MŚP w Europie twierdzi, że opóźnione płatności stanowią znaczący problem dla ich rozwoju. Jeżeli płatności schodziłyby na czas, ich sytuacja byłaby inna – mogliby zatrudniać nowych pracowników, rozwijać się, więcej eksportować i sprzedawać na rynku krajowym – mówi Janusz Władyczak.

Małe i średnie przedsiębiorstwa są w dużo większym stopniu narażone na problemy finansowe, które wynikają z braku albo opóźnienia płatności za dostarczone towary i usługi. Tymczasem 28 proc. z nich nie korzysta z żadnych instrumentów zabezpieczających ani ubezpieczeń należności.

– Firmy mogą się chronić się przed ryzykiem poprzez wykorzystanie dostępnych na rynku instrumentów bankowych i ubezpieczeniowych. Obecnie tylko 10 proc. dużych firm w krajach UE nie korzysta z żadnych instrumentów finansowych. Natomiast w przypadku małych i średnich firm ten odsetek sięga 28 proc. – podkreśla Janusz Władyczak.

Polscy eksporterzy mogą liczyć na wsparcie państwa, szczególnie w eksporcie do krajów o podwyższonym ryzyku. KUKE – która wchodzi w skład grupy Polskiego Funduszu Rozwoju – ubezpiecza transakcje handlowe polskich przedsiębiorców zarówno w kraju, jak i za granicą. Jako jedyna instytucja w Polsce oferuje ubezpieczenia eksportowe gwarantowane przez Skarb Państwa. Z początkiem czerwca wspólnie z PKO BP spółka wprowadziła na rynek ubezpieczenie dla firm z sektora MŚP, które chcą rozwijać się za granicą.

– Z „Polisy na świat” mogą skorzystać klienci banku PKO BP, którzy mają działalność co najmniej od 18 miesięcy i prowadzą sprzedaż w kredycie kupieckim. Dzięki współpracy z PKO Bankiem Polskim, pierwszy raz w historii KUKE możemy tak szeroko wyjść do małych i średnich firm. Produkt jest dostępny w całej Polsce, we wszystkich placówkach banku – mówi wiceprezes KUKE.

„Polisa na świat”, czyli wprowadzone miesiąc temu na rynek ubezpieczanie dla eksporterów, to efekt współpracy spółki z grupy PFR i krajowego banku. Ma ono ochronić polskie firmy przed potencjalnymi problemami finansowymi, które mogą się pojawić wskutek opóźnień w rozliczaniu transakcji. Ubezpieczenie powstało z myślą o spółkach z sektora MŚP i obejmuje zarówno transakcje krajowe, jak i zagraniczne, gwarantując płynność finansową i ochronę przed utratą zysków.

W celu zwiększenia eksportu Polski Fundusz Rozwoju oferuje rodzimym przedsiębiorstwom kompleksowe instrumenty finansowe i doradcze. Wartość pakietu instrumentów wsparcia wynosi łącznie 60 mld zł. Dystrybucją produktów finansowych i wspierających ekspansję polskich firm zajmują się spółki z grupy PFR i bank PKO BP jako partner strategiczny.