Jaka jest nasza zdolność kredytowa?

Wystarczy jeden rzut oka na maksymalną zdolność kredytową przykładowych klientów w wybranych bankach, żeby zrozumieć sens wprowadzenia Rekomendacji T przez Komisję Nadzoru Finansowego. W grudniu wejdą kolejne zapisy tejże rekomendacji, które ograniczą wysokość wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych do 50 proc. dochodów netto. Relacja ta wzrośnie do 65 proc. tylko w przypadku, gdy dochód członków gospodarstwa domowego będzie wyższy niż średnia krajowa.

Maksymalna kwota kredytu udzielanego na 12 miesięcy rodzinie 2+1

Rodzina 2+1, dochód 4 tys. zł netto (proporcja: 50/50), są klientami banku od roku. Umowy o pracę na czas nieokreślony. Bez innych zobowiązań kredytowych, a te w przeszłości spłacane terminowo. Wykształcenie średnie. Miejsce: ok. 200 tys. miasto. Obliczenia zakładają, że prowizja od kredytu została skredytowana, podobnie jak ubezpieczenie (jeśli jest wymagane). Źródło: Szacunki banków.

Przeciętna trzyosobowa rodzina z dwustutysięcznego miasta o dochodach 4 tys. zł netto w Banku Pekao może otrzymać maksymalnie 32,9 tys. zł. Jest to najhojniejszy bank na liście, choć nie jedyny, który optymistycznie szacuje zdolność kredytową klientów. Jeśli za koszt utrzymania trzyosobowej rodziny przyjmiemy średnioroczne minimum socjalne z 2009 roku publikowane przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (ok. 2,2 tys. zł), to okazuje się, że większość banków przeanalizowanych przez Open Finance pozwala zadłużyć się ponad miarę. A to przecież tylko część banków, które zgodziły się podać informację. Na liście zabrakło między innymi tak aktywnych instytucji na rynku kredytów konsumpcyjnych, jak Citi Handlowy, Euro Bank, Lukas Bank i Polbank.

Singiel, z dochodami 4 tys. zł netto, ale już z wyższym wykształceniem i zamieszkujący w Warszawie może otrzymać średnio 3,2 tys. zł więcej. O ile trzyosobowa rodzina w najostrożniejszym Banku Millennium mogła dostać co najwyżej 11,8 tys. zł na rok, to już singiel dostanie nie mniej niż 20 tys. w Inteligo należącym do PKO BP.

Maksymalna kwota kredytu udzielanego na 12 miesięcy singlowi

Singiel, dochód 4 tys. PLN netto, jest klientem banku od roku. Umowa o pracę na czas nieokreślony. Bez innych zobowiązań kredytowych, a te w przeszłości spłacane terminowo. Wykształcenie wyższe. Miejsce: Warszawa. Obliczenia zakładają, że prowizja od kredytu została skredytowana, podobnie jak ubezpieczenie (jeśli jest wymagane). Źródło: Szacunki banków.

W przypadku kredytów dłuższych niż rok zdecydowanie najwięcej skłonny jest pożyczyć Alior Bank, bo aż 150 tys. zł rozłożone na 10 lat spłaty. Jest to najwyższy i zarazem najdłuższy kredyt gotówkowy dostępny w ofercie banku, a miesięczna rata wynosi ok. 2,3 tys. zł. Drugi w kolejności jest Bank Pekao, który na sześć lat pożyczy do 100 tys. zł. Oba banki na tak wysokie kwoty pozwolą zadłużyć się gospodarstwu domowemu z dochodami 4 tys. zł, zarówno trzyosobowemu, jak i singlowi.

Należy zauważyć, że większość analizowanych banków szacuje taką samą zdolność dla tzw. klientów z ulicy, jak i dla klientów, którzy prowadzą konto od co najmniej roku i zasilają je wpływami z tytułu wynagrodzenia. Jest to szczególnie trudne do uwierzenia w czasach kiedy instytucje finansowe, jak nigdy wcześniej dbają o jakość portfeli kredytowych oraz starannie selekcjonują klientów, szczególnie na kredyty, które nie są zabezpieczane żadnymi aktywami. Jeśli więc za podstawę rozważań przyjąć deklaracje banków, można mieć nadzieję, że są one przeszacowane, a klienci rzadko biorą kredyty, które w tak dużym stopniu obciążają ich comiesięczne dochody.

Wysokie obliczenia zdolności kredytowej przez część banków wskazują na zbyt optymistyczne podejście do codziennych kosztów życia. Są to wyłącznie obliczenia wynikające z kalkulatorów stosowanych przez banki, które jeszcze mogą być skorygowane przez analityka kredytowego. Jednak często pojawiający się w prasie motyw „pętli zadłużenia” nie pozwala w pełni wierzyć, że udzielanie nietrafionych kredytów jest bankom obce. Nawet jeśli kolejne zapisy Rekomendacji T zmniejszą ten problem w bankach, to istnieje ryzyko, że zostanie on przesunięty na firmy pożyczkowe.

Michał Sadrak, Open Finance