Black Friday i Cyber Monday - jak kupować mądrze? Poradnik

Black Friday i następujące po nim Cyber Monday przywędrowały do nas z USA, na stałe wpisując się w kalendarz jako nieformalny początek przedświątecznego sezonu zakupowego. Handel przeżywa wtedy prawdziwe oblężenie. Choć w tym roku, jak pisaliśmy na łamach Wirtualnemedia.pl, entuzjazm zakupowy może wyhamować inflacja i szalejące ceny.

W tym roku w akcjach z okazji Black Friday i Cyber Monday zamierza wziąć udział 36 proc. ankietowanych badania Payback Opinion Pool. Blisko 60 proc. respondentów nie zdecydowało jeszcze, czy w tym czasie skorzysta z promocji zakupowych.

Pomimo iż wielu konsumentów zapowiada zaciskanie pasa, to czas przedświąteczny sprzyja jednak podejmowaniu decyzji zakupowych - w końcu Boże Narodzenie jest tylko raz w roku!  Ponadto bieżąca sytuacja gospodarcza wbrew pozorom może wręcz zachęcić do zakupów.

Nie jest bowiem wykluczone, że klienci obawiający się kolejnych podwyżek cen (bo inflacja, koszty energii), zakupy związane z Mikołajkami czy Bożym Narodzeniem, chętniej zrobią właśnie w Black Friday i Cyber Monday, aby móc złapać cenowe okazje - zwłaszcza w sklepach internetowych. Takie rozwiązanie wskazuje aż 85 proc. respondentów, którzy wzięli udział w badaniu Festive Season, zrealizowanym przez Channel Factory.

- Już samo słowo "Wyprzedaż" może działać jak bodziec wyzwalający instynkt łowczy. To bodziec, który zapowiada jakąś nagrodę. Wcześniej nauczyliśmy się, że gdy pojawia się słowo wyprzedaż, najczęściej podkreślone na czerwono, to jest szansa, że coś uda nam się zdobyć, upolować, że spotka nas jakaś nagroda. Już na sam widok tego słowa możemy zareagować silną chęcią pójścia do sklepu - mówi prof. Alicja Grochowska, psycholog biznesu, Uniwersytet SWPS w Poznaniu.

Polacy zdają się coraz więcej uczyć o specyfice niektórych promocji Black Friday, samo hasło nie elektryzuje już jak jeszcze kilka lat temu - wskazują analitycy z PKO Research.

W ostatnich latach #BlackFriday traci trochę blasku w polskim internecie. A Wy jesteście gotowi na świąteczne zakupy w tym tygodniu? pic.twitter.com/NarXRLiUvw

— PKO Research (@PKO_Research) November 21, 2022

Ile wydamy na Black Friday? Jak wynika z badania sieci Empik, Ponad 45 proc. konsumentów planujących tego dnia zakupy planuje zmieścić się w budżecie do 300 zł. Z kolei co piąty badany przeznaczy na ten cel od 300 do 500 zł. Tyle samo osób przewiduje, że wyda ponad pół tysiąca złotych.

36 proc. Polaków chce kupować podczas zimowych wyprzedaży. Zaczęliśmy analizować e-wydatki

Jak nie dać złapać się na nieuczciwe promocje?

Nie wszystko, co handlowcy promują jako "promocja" na Blach Friday, faktycznie nią jest. Ubiegłoroczne badanie Deloitte wykazało, że w porównaniu do piątku siedem dni wcześniej obniżki cen na Black Friday sięgnęły średnio jedynie 3,6 proc. Co ciekawe, aż 57 proc. sklepów internetowych nie przygotowało dla klientów promocyjnych ofert. Eksperci Deloitte przeanalizowali w "Świątecznym Barometrze Cenowym", że w bardzo niewielu przypadkach obniżki były większe niż 5 proc.

Tak więc podstawową zasadą przy kupowaniu na Black Friday i Cyber Monday może okazać się… ostrożność i "chłodna głowa". Warto jeszcze przed udaniem się do galerii handlowej pomyśleć, czego tak naprawdę potrzebujemy, zaplanować listę zakupów oraz zawczasu wyposażyć się w wiedzę o najczęściej stosowanych przez sprzedawców trickach marketingowych.

Ekspert: po zakupach w Black Friday często przychodzi rozczarowanie

Dobre zasady kupowania na Black Friday i Cyber Monday od UOKiK

Od kilku lat specjalny poradnik przed promocjami spod szyldu Black Friday wydaje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

UOKiK wskazuje, że co roku skargi na promocje, wyprzedaże i specjalne okazje stanowią około 10 proc. wszystkich zgłaszanych do urzędu promocji. Konsumenci skarżą się najczęściej na:

- żonglerkę cenami (stwarzanie pozoru, że promocja jest atrakcyjna,  poprzez podnoszenie cen kilka dni wcześniej, by je na Czarny Piątek obniżyć);

- promocyjne „przynęty” (zachęcanie rzekomo wysoką obniżką do zakupu, gdzie okazuje się, że nie obejmuje ona wielu produktów; promocje typu "drugi produkt -50 proc.");

- niejasne naliczanie rabatów – zamiast deklarowanej wysokiej obniżki ceny, klient otrzymuje mniejszy upust.

- anulowanie opłaconych zamówień – najczęściej z powodu „błędu systemu”.

UOKiK przypomina, że klient ma prawo do reklamacji, także w przypadku zakupu online. Jeżeli produkt w ciągu dwóch lat od daty wydania towaru okazał się wadliwy należy do zwrócić  do sprzedawcy. Można żądać naprawy, wymiany, obniżenia ceny, a jeśli wada jest istotna – zwrotu pieniędzy.

Produkt kupiony przez internet można zwrócić bez podania przyczyny w ciągu 14 dni od jego otrzymania. Należy tylko wypełnić i odesłać oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Sprzedawcy internetowi powinni udostępniać wzór takiego oświadczenia - przypomina UOKiK.

Ważne jest także sprawdzanie, czy taka sama cena z metki została "nabita" na kasie. Jeśli przy kasie lub po sprawdzeniu paragonu okaże się, że produkt był droższy niż na wystawie, mamy prawo dokonać zakupu w cenie z metki lub otrzymać zwrot różnicy - informuje UOKiK.

Sklep ma prawo zastrzec, że na akcję promocyjną przeznacza określoną ilość zapasów magazynowych - jednak po ich wyczerpaniu nie powinien oferować już możliwości zakupu. Jeśli jednak konsument prawidłowo przeprowadził transakcję, sprzedawca ją zaakceptował, a następnie okazało się, że brakuje towaru – sklep ma obowiązek wywiązać się z zobowiązania - czytamy w poradniku UOKiK.

Jak nie dać się oszukać na Black Friday i Cyber Monday - wskazówki UOKiK:

• Porównaj cenę w wiarygodnych porównywarkach i wybierz sklep, który oferuje najlepsze okazje. Niektóre porównywarki oferują też sprawdzenie historii cen, dzięki którym możesz ocenić, czy promocja jest faktycznie korzystna.

• Sprawdź opinie o produkcie na niezależnych portalach, ponieważ zdarza się, że sklep usuwa niekorzystne komentarze z własnej strony.

• Zwróć także uwagę na cechy charakterystyczne produktu, bo w dzień masowych wyprzedaży łatwo trafić na podróbki

• Uważaj na reklamy i zawarte w nich informacje, szczególnie te wyglądające na nieformalne, które otrzymujesz w mediach społecznościowych – mogą pochodzić od oszustów.

• Sprawdź tożsamość sprzedawcy i możliwość kontaktu z nim. Nie kupuj, jeżeli na stronie nie ma takich danych. Taki sklep może należeć do oszusta, który nie wysyła opłaconych zamówień albo nielegalnie oferuje produkty np. gry lub oprogramowanie.

• Zwróć uwagę na to: kiedy przedsiębiorca powstał, ile otrzymał pozytywnych opinii i czego one dotyczą oraz kiedy były dodane.

• Upewnij się, że przedsiębiorca działa z Polski lub innego kraju UE – Twoje prawa są wówczas dużo mocniej chronione.

• Zweryfikuj okres zwrotu, oferowany przez sprzedającego – co do zasady jest to 14 dni, jednak może on zaoferować dłuższy czas, np. 30 lub 100 dni. To ważny aspekt zwłaszcza, jeśli dokonujemy zakupu z myślą o zbliżających się świętach.

• Płać kartą kredytową. Ułatwi to odzyskanie pieniędzy, jeśli coś pójdzie nie tak. Żeby skorzystać z procedury chargeback złóż reklamację w banku, który wydał kartę kredytową.

• Jeśli dokonujesz przelewu lub płatności natychmiastowej, dokładnie sprawdź czy nie zostałeś przeniesiony na fikcyjną stronę platformy płatności lub naszego banku.

• Bądź szczególnie ostrożny przy zakupie dóbr cyfrowych np. programów komputerowych czy gier - mają one często ograniczoną i warunkową możliwość zwrotu. Zwróć uwagę na kwestię płatności za tego typu usługi - często zakup ma charakter quasi abonamentu. Pierwsza płatność jest niska, natomiast za rok czy dwa lata następuje pobranie kolejnych środków.

• Pamiętaj, że dokonując zakupu na odległość, a takim jest zakup przez internet, masz prawo do 14 dniowego terminu zwrotu lub dłuższego, jeśli takowy zaoferował ci sprzedawca.

• Pamiętaj również o Twoich pozostałych prawach, w tym wynikających z rękojmi. Przez 2 lata w przypadku wystąpienia wady możesz żądać naprawy lub wymiany produktu, a w niektórych przypadkach także zwrotu pieniędzy.